IFRS 8 ve ASC 280 Kapsam Raporlaması Nasıl Yapılır?

Şirketlerin finansal performanslarını farklı bölümler halinde nasıl açıkladıklarını anlamak, yatırımcılar, analistler ve diğer paydaşlar için çok önemlidir. Kapsam raporlaması, genel finansal sonuçları belirli segmentlere ayırarak bir şirketin operasyonel sağlığı ve stratejik odak alanları hakkında içgörüler sağlar. Bu uygulamayı yöneten iki temel standart vardır: IFRS 8 (Uluslararası Finansal Raporlama Standartları) ve ASC 280 (Muhasebe Standartları Kodifikasyonu). Her ikisi de şeffaflığı artırmayı amaçlasa da, şirketlerin segmentlerini nasıl raporladığını etkileyen nüanslı farklar içerir.

Segment Raporlaması Nedir?

Segment raporlaması, bir şirketin faaliyetlerinin farklı bölümleri için finansal verilerin sunulmasını içerir. Bu segmentler coğrafi bölgelere, ürün hatlarına veya iş birimlerine göre olabilir. Amaç, paydaşlara gelirlerin nereden elde edildiği, en kârlı alanların hangileri olduğu ve varlıkların organizasyon içinde nasıl dağıldığı konusunda daha net bir resim sunmaktır.

Bu uygulama, işletmenin farklı bölümlerine ilişkin riskleri ve fırsatları değerlendirmeye yardımcı olur. Örneğin, bir yatırımcı aynı şirketteki teknoloji bölümünün karlılığı ile üretim segmentini karşılaştırmak isteyebilir. Doğru segment açıklamaları daha bilinçli kararlar alınmasını sağlar.

IFRS 8’in Temel Prensipleri

IFRS 8, IASB tarafından 2006 yılında tanıtılmış olup uluslararası şirketler arasında karşılaştırılabilirliği artırmaya odaklanır. Kuruluşların yönetimin düzenli olarak gözden geçirdiği iç raporlara dayanarak faaliyet gösteren segmentleri tanımlamalarını ister—buna "yönetim yaklaşımı" denir. Bu da hangi unsurların segmente dahil edileceğinin büyük ölçüde yönetimin organizasyon yapısına bağlı olduğu anlamına gelir.

IFRS 8 kapsamında şirketler şunları açıklamalıdır:

• Her operasyonel segmentten elde edilen gelir
• Vergi öncesi kar veya zarar
• Segment varlıkları
• Segmentler arası işlemlerle ilgili bilgiler
• Dağıtılmamış kurumsal kalemler

Önemli olan nokta; "raporlanabilir" bir segmentin ne olduğunun tanımlanmasıdır. IFRS 8’e göre; toplam gelirlerin ’u veya üzerini oluşturan veya toplam varlıklar ya da kar/zararın en az ’unu temsil eden herhangi bir segment raporlanabilir kabul edilir. Bu esnek yaklaşım bazı takdir hakkı sağlar ancak önemli segmentlerin şeffaf şekilde açıklanmasını amaçlar.

ASC 280 Nasıl Farklılaşır?

ASC 280 ise ABD’de FASB tarafından yaklaşık aynı zamanda yayınlanmış olup Amerikan muhasebe uygulamalarına özgü bazı farklara sahiptir. IFRS gibi detaylı bilgi sağlama amacını taşır; örneğin gelir rakamları ve varlık dağılımları gibi açıklamalar içerir.

Raporlanabilir segmentleri belirleme kriterleri IFRS ile benzer olmakla birlikte; genellikle ’luk eşiklere vurgu yapar: toplam gelirin ya da toplam varlığın en az ’unu oluşturan unsurlar bu kapsamda yer alır.

Bir fark ise terminolojidedir; her iki standart da sayısal testlere dayanırken—segmentasyon tespiti için—ASC bazen organizasyon yapısı gibi nitel faktörlere de vurgu yapar.

Ortak Açıklama Gereksinimleri

Her iki standart da özellikle:

• Bölümler arası işlemleri (örneğin satışlar)
• Dağıtılmamış kurumsal gider veya gelir kalemlerini

şeffaf biçimde açıklamayı ön planda tutar ki bu kullanıcıların bölümler arasındaki olası örtüşmeleri anlamasına ve genel kurumsal stratejiyi değerlendirmesine yardımcı olur.

Ayrıca:

• Gelir: Her iki standart detaylı döküm ister.
• Kârlılık: Faaliyet karı / zararı bilgileri gerekir.
• Varlıklar: Segment başına açıkça belirtilmelidir.

Ancak,

Son Gelişmeler & Endüstri Trendleri

Kuruluşlarının ilk yayımlandığı tarihten itibaren on beş yılı aşkın süredir—ve büyük değişiklik olmadan—küresel çapta (IFRS) ve ABD merkezli kuruluşlarda (GAAP) temel çerçeve olarak kalmaktadırlar. Ancak;

1. Küresel operasyonların artan karmaşıklığı bu standartların geliştirilmesi yönünde tartışmaları tetiklemiştir.
2. Bulut bilişim ve dijital hizmetler gibi yeni teknolojiler geleneksel segmentation modellerine meydan okumaktadır çünkü bunlar genellikle birçok bölgeyi veya ürün hattını sorunsuzca kapsar.
3. Yatırımcılar giderek daha ayrıntılı veri talep etmektedir; pek çok şirket düzenleyici gerekliliklerin ötesinde ek bilgiler sağlayarak paydaş beklentilerini karşılamaya çalışmaktadır.

Son zamanlarda önemli değişiklik olmamakla birlikte—özellikle her iki standardın ilk yayımlandığından beri değişmemesi nedeniyle—süreçteki diyalog gelecekteki güncellemelerin dijital işletmelerin raporlama pratiklerini netleştirmeye odaklanabileceğini göstermektedir.

Şirketlerin Segment Raporlama Sırasında Karşılaştığı Zorluklar

Her iki çerçevede de açık yönergeler olmasına rağmen:

• Şirketler bazen faaliyet mi yoksa kurumsal fonksiyon mu olduğunu tanımlamada güçlük yaşayabilir.
• Bölgesel işlemler doğru şekilde açıklanmazsa gerçek kârlılık gizlenebilir.
• Yorum farklılıkları sektörlerde tutarsızlıklara yol açabilir ki bu küresel firmaları kıyaslayan yatırımcılar için zordur.

Ayrıca,

Son güncellemelerin olmaması, bazı kuruluşların sadece yasal düzenlemeler değil kendi iç politikalarına göre farklı yaklaşımlar benimsemesine neden olabilir.

Neden Doğru Segment Raporlaması Önemlidir?

Etkin segmentation şeffaflığı artırır—açıklanan yüksek kaliteli finansal raporlama ilkesinin temel taşlarından biridir (Uzmanlık, Yetki & Güvenilirlik ilkeleriyle uyumlu). Paydaşlar bu bilgileri yatırımlarında kullanırken operasyonel güçlü yanlarını ya da zayıf noktalarını ortaya çıkaracak detaylara ulaşırlar ki bunlardan yalnızca konsolide tablolar yeterince görünmez.

Son Düşünceler

IFRS 8 ve ASC 280 kapsam raporlamasında karmaşık organizasyonlarda değer yaratılan alanlara dair netlik sağlamada kritik rol oynar. Her ikisi de temel prensiplerde ortak olsa da—eşik esaslı tanımlama kriterleri gibi—they differ slightly in terminology and emphasis due to regional regulatory environments and specific focus areas of each standard’s design.

Dijital teknolojilerin hızla geliştiği piyasalarda geleneksel sektör sınırlarının bozulmasıyla birlikte—andazda paydaş taleplerinin artmasıyla—the sürekli iyileştirmenin önemi büyümektedir; mevcut istikrarlarına rağmen gelişmeye devam edilmelidir.

Kaynakça & Daha Fazla Okuma

Bu standartlarla ilgili detaylara ilgi duyan okuyucular için:

1. Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Vakfı – IFRS Standard Detayları
2. Financial Accounting Standards Board – ASC Konu Listesi3.. Lider muhasebe firmalarının analizleri — Deloitte’nin Kapsam Raporu Uygulamaları Üzerine İçgörüleri